ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Δημοσίευση: 4 καταξιωμένοι Αρχιτέκτονες Συναπόφοιτοί μας ανταλλάσσουν απόψεις για την Πράσινη Αρχιτεκτονική
Βιώσιμη αρχιτεκτονική: Γιατί η εξέλιξη πρέπει να ξεκινά στο παρελθόν?
Σίγουρα η «Πράσινη Αρχιτεκτονική» αποτελεί μία επιτακτική ανάγκη για το μέλλον της ανθρωπότητας. Μπορεί να έχει γίνει τάση τον τελευταίο καιρό, αλλά αυτό δεν παύει να μειώνει την σοβαρή ανάγκη για στροφή προς πιο βιώσιμα υλικά και τρόπους κατασκευής. Χτίζουμε σήμερα με γνώμονα το αύριο και το μέλλον του πλανήτη μας. Πρέπει να σκεφτόμαστε αρκετά μακροπρόθεσμα, σε βάθος αιώνων και όχι δεκαετιών για να μπορούμε να πούμε ότι μιλάμε για βιώσιμη αρχιτεκτονική. Η σωστή ενεργειακή απόδοση και αυτάρκεια ενός κτιρίου σε όλο τον κύκλο της ζωής του αποτελεί τον πιο σημαντικό στόχο της «Πράσινης Αρχιτεκτονικής». Τι είναι όμως αυτό και πως μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη?
Για να μιλήσουμε για πράσινη αρχιτεκτονική πρέπει να ξεφύγουμε από την κλίμακα του κτιρίου και να σκεφτούμε την μεγαλύτερη εικόνα, δηλαδή τον αστικό σχεδιασμό, που μετατρέπεται σταδιακά σε σχεδιασμό τοπίου. Χρειαζόμαστε περισσότερες πράσινες επιφάνειες και δημόσιους χώρους, που θα βοηθήσουν όχι μόνο στις ακραίες κλιματικές αλλαγές αλλά και στην αναπόφευκτη αύξηση της θερμοκρασίας της Γής. Ιδιαιτέρως σημαντικό είναι εκτός από το αστικό μέτωπο να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε και ένα επιπλέον μέτωπο, την «πέμπτη όψη» ή αλλιώς δώμα των κατοικιών και δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης του με βιώσιμο τρόπο. Η λύση πρέπει να περιλαμβάνει λεπτομερή σχεδιασμό με γνώμονα το πράσινο και ενσωμάτωση σε αυτόν, των φωτοβολταϊκών πάνελ. Ένα παράδειγμα ενός έργου του γραφείου μας, είναι η ανακαίνιση και αναπαλαίωση ενός νεοκλασικού κτιρίου στο κέντρο της Αθήνας. Εφόσον ο χώρος της παλιάς αυτής αθηναϊκής αυλής ήταν περιορισμένος, εκμεταλλευτήκαμε τον χώρο της ταράτσας με άπλετη θέα στην Ακρόπολη και τον μετατρέψαμε σε μία πράσινη όαση χαλάρωσης, με μεσογειακά, αρωματικά φυτά που ευδοκιμούν στο Αττικό τοπίο. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύσαμε την σχέση του ανθρώπου με την φύση και σε μεγαλύτερη κλίμακα αναβαθμίσαμε το μικροκλίμα της περιοχής του κέντρου που έχει άμεση ανάγκη από πράσινο.
Υπάρχουν ειδικές τεχνικές και αρχιτεκτονικές μελέτες που εφαρμόζονται ώστε τα κτίρια να σχεδιάζονται παθητικά. Στα νεόδμητα κτίρια αυτές μπορούν να εφαρμοστούν στο σύνολό τους εφόσον προβλέπονται εξαρχής. Θέτουμε δηλαδή τους ενεργειακούς στόχους από την αρχή του σχεδιασμού, τους κρατάμε υπόψιν κατά την διάρκεια όλης διαδικασίας σχεδιασμού του κτιρίου. Στα ήδη υπάρχοντα κτίρια όμως που χρειάζονται μία ενεργειακή αναβάθμιση πρέπει να γίνουν ορισμένες προσαρμογές, ανάλογα με την κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Αυτές αφορούν παθητικά συστήματα, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οικολογικά οικοδομικά υλικά και πάνω απ’ όλα την βέλτιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων στον σχεδιασμό (ημερήσιο φως, άνεμος για φυσικό αερισμό, σωστός προσανατολισμός). Δυστυχώς ελλοχεύουν και κίνδυνοι μιμητών που δεν εφαρμόζουν πραγματικές τακτικές ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων, τους οποίους όμως θα έρθουν να υποδείξουν οι ελλείψεις κρατικών πιστοποιήσεων που αποδεικνύουν την αληθινή ενεργειακή κατάταξη ενός κτιρίου. Πρωτοπόροι στις πιο εξελιγμένες ενεργειακές τεχνικές είναι οι Ιάπωνες αρχιτέκτονες που χρησιμοποιούν συχνά bamboo ή ξύλο για τις κατασκευές τους και εκμεταλλεύονται εξαιρετικά τον εξωτερικό αερισμό, έτσι ώστε να δημιουργήσουν τις αντίστοιχες συνθήκες μέσα στο κτίριο, για να επιτύχουν τον φυσικό αερισμό του.
Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι υπάρχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά για την δημιουργία πράσινων κτιρίων. Πρέπει καταρχάς να είναι βιώσιμα και φιλικά προς τον χρήστη. Ενεργειακά μπορούν να τροφοδοτούνται μέχρι και εξ’ ολοκλήρου με φωτοβολταϊκά συστήματα. Εάν η τοποθεσία το επιτρέπει, η γη γύρω από το σπίτι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλλιέργειες, ώστε να συνεισφέρει με αυτόν τον τρόπο στην ισορροπία του οικοσυστήματος. Ο σχεδιασμός και η αρχιτεκτονική πρέπει να σέβονται τον τόπο, την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Ένα ακόμα παράδειγμα από έργο του γραφείου μας, σε συνεργασία με ελβετικό γραφείο είναι ένα συγκρότημα δεκατεσσάρων πολυτελών και έξυπνα οικολογικών κατοικιών, στην περιοχή Immensee της Ελβετίας. Το οικόπεδο βρίσκεται σε μία πλαγιά με απότομη ανατολική κλίση και θέα στην λίμνη Immensee. Για να σχεδιάσουμε τους διαφορετικούς τύπους κτιρίων λάβαμε υπόψιν μας την τοπογραφία, τον θόρυβο από τον δρόμο και τον ιδανικό νότιο προσανατολισμό. Χρησιμοποιήσαμε έξυπνα την απότομη κλίση, ώστε να δημιουργήσουμε κλιμακωτά νότιες βεράντες στα κτίρια και τα οργανώσουμε σε ζευγάρια με πλάτη στον θόρυβο, ανοίγματα προς την θέα και σωστή διάταξη δωματίων σε κάθε διαμέρισμα ώστε να έχει τρείς προσανατολισμούς. Ο σωστός σχεδιασμός βοήθησε στο να έχουμε μία καλύτερη παθητική ενεργειακή αφετηρία, πάνω στην οποία εφαρμόσαμε έπειτα και τις πιο εξελιγμένες ενεργητικές ενεργειακές τεχνικές (θερμομόνωση, οικονομικά αποδοτικό σύστημα θέρμανσης με φωτοβολταϊκά, ανακύκλωση νερού, κλπ.).
Η αρχιτεκτονική λοιπόν επαναπροσδιορίζεται πάντα από το δομημένο και αδόμητο περιβάλλον, από τους ανθρωπογενείς και φυσικούς παράγοντες. Μπορεί ο όρος «Πράσινη Αρχιτεκτονική» να χρησιμοποιείται κατά κόρον, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν γίνονται αξιόλογες προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Πρέπει κανείς να είναι πολύ προσεκτικός στην επιλογή της κατάλληλης ομάδας μελετητών (αρχιτέκτονας μηχανικός, αρχιτέκτονας τοπίου, μηχανολόγος μηχανικός, μηχανικός φυσικής κτιρίου, κτλ.) οι οποίοι με τις εξειδικευμένες γνώσεις τους θα εφαρμόσουν σωστά όλες τις τεχνικές που απαιτούνται για μία βιώσιμη, αειφόρο ανάπτυξη προς έναν υγιέστερο και πιο ευημερούμενο κόσμο.
Μυρτώ Ξώπαπα
Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΤΗ | MTEE